Mücadele: Szukalski’nin Hayatı ve Kayıp Sanatı adlı belgesel Netflix’te izlediğim en iyi belgesellerden biriydi. Osho’nun ve müritlerinin gerçek yüzünü anlatan Wild Wild Country adlı belgesel ile Netflix’in doruğa eriştiğini ve bir daha asla böylesi iyi bir dizi yapamayacağın düşünüyordum ama tek bölümden oluşan Mücadele de Wild Wild Country kadar etkileyici bir belgeseldi.
Stanislaw Szukalski (13 Aralık 1893 – 19 Mayıs 1987) Polonya kökenli bir Amerikalı sanatçıydı. Resimleri ve birbirinden enfes heykelleriyle yeni bir Polonya sanatı ortaya çıkarmaya çalışıyordu. Bunu da ülkenin mitolojisi ve tarihini temel alarak yapıyordu. Aynı zamanda bu ilginç sanatçı Zermatizm teorisini de ortaya atmıştı ki buna göre tüm insanlık büyük selden sonra Paskalya Adası’ndan gelmişti ve insanlığın Yeti’nin ve insanın çocuğu olan Yeti’nin oğulları (“Yetinsyny”) ile ebedi bir mücadeleye kilitlendiğini öne sürüyordu. Bu teoriyi sanatına da yansıtıyordu.
Szukalski ve tesadüfler
Mücadele adlı belgesel Szukalski’yi tamamen tesadüf eseri keşfeden, pop kültür koleksiyoncusu Glenn Bray sayesinde ortaya çıkıyor. Stanislaw Szukalski’nin çalışmalarının olduğu kitabı, bir kitapçıda keşfeden Bray, sanatçının ilginç çalışmalarını tüm arkadaşlarına göstermeden edemiyor ki arkadaşları arasında Leonardo DiCaprio’nun babası George DiCaprio da yer alıyor. (Belgeselin yapımcısı elbette Leonardo DiCaprio ve sanatçıyla küçükken çekildiği bir fotoğrafı da var!)
Aradan birkaç yıl geçiyor, Bray bir kitapçıda ilginç bir poster görüyor ve gözlerini posterden alamıyor. Kopernik’in resmedildiği bu posterde Bray’in ilgisini çeken şey ise sanatçının imzası oluyor. Bray Szukalski’nin imzasını hemen tanıyor. Kitapçıya bu posteri nereden bulduğunu sorduğunda ise aldığı cevap her şeyi değiştiyor. Kitapçı bu posteri ressamın kendisinden almış ve sanatçı civarda oturuyormuş. Bray’in Szukalski’yi bulması ve sanatçıyla konuşmalarını kayda alması da bu şekilde gerçekleşiyor. Tamamen şans! Acaba bu belgesel olmasa sanatçıyı hiç duyabilecek miydik merak ediyorum.
Savaşın, neredeyse tüm eserlerini yok etmesi üzerine çıldırmamayı başarmış ve gerçekten çok ilginç bir sanatçı var karşınızda. Eserlerini tarif etmeye çok az insanın gücü yeter diye düşünüyorum. Belgesel de sanatçının ve eserlerinin hakkını veriyor ve su gibi akıyor. İzleyecek müthiş bir seyirlik arıyorsanız daha fazla aramayın ve bu belgeseli izleyin derim. Keyifle!
